Najstarsi ludzie nie pamiętają okoliczności założenia szkoły w Powsinie. Kronika szkolna stwierdza, że szkoła była przed rokiem 1864. W 1903 roku w Gminie Wilanów były 4 szkoły gminne jednoklasowe m.in. w Powsinie.

Okres rozwoju szkoły rozpoczyna się z chwilą odzyskania niepodległości w 1918 roku i stopniowego wprowadzenia powszechności nauczania. W 1922-23 roku szkolnym szkoła jest już 3- klasowa, w 1928-29  4-klasowa, dochodząc stopniowo do pełnej 7- klasowej szkoły w roku szkolnym 1937-38. Ten wzrost  organizacyjny uzasadnia stale powiększająca się liczba uczniów.               

Dnia 31 sierpnia 1930 roku poświęcono kamień węgielny nowego budynku szkolnego w Powsinie, obliczonego na 8 sal lekcyjnych oraz szereg innych mniejszych pomieszczeń.

Dnia 10 stycznia 1936 roku rozpoczynają się lekcje w dwóch jeszcze wilgotnych klasach, wykończonych w nowym budynku szkolnym. Pod koniec tego roku szkolnego 4 sale znajdujące się na parterze zostały przeznaczone do użytku.

Wybuch  drugiej wojny światowej  w  dniu 1 września 1939r.  hamuje - a w studium początkowym - urywa nawet- proces naturalnego rozwoju oświaty w Powsinie.

W 1940r. zostaje aresztowany, a następnie rozstrzelany w Palmirach- razem z marszałkiem Maciejem Ratajem - długoletni kierownik szkoły Franciszek Pieniak. 

 Inni nauczyciele ukrywają się, poszukiwani przez Gestapo. Z przedwojennego personelu nauczycielskiego pozostają w Powsinie jedynie dwie nauczycielki- Zofia Kopeć(Kopciowa) i Janina Zakrzewska.

Warto wspomnieć, że wbrew zarządzeniom, młodzież szkolna była nauczana: geografii, historii, wiedzy o Polsce było to tzw. tajne nauczanie od lutego 1940  do końca okupacji -  to jest do 15 stycznia 1945r.

W czasie wysiedlenia od listopada 1944 do stycznia 1945 były prowadzone komplety Szkoły Powszechnej w Powsinie. 

Poza działalnością oświatową skupiała się szeroka akcja opieki społecznej  nad wynędzniałą warunkami wojny i okupacji młodzieżą szkolną, jak i najbardziej potrzebującymi spośród rezerwistek, wdów, starców i wysiedlonych z innych terenów Polski.

W roku 1945 szkoła również bardzo ucierpiała. Podjęto też wtedy normalną naukę. Szkoła znowu rozbrzmiewała gwarem 256 uczniów, z czasem liczba ta przekraczała 300.

W okresie okupacji hitlerowskiej uczniowie w  szkole prowadzili tajną bibliotekę uczniowską pod kierownictwem  Zofii Kopeć.

Po wojnie pan Edmund Masojada był inicjatorem wybudowania nowego budynku szkoły powszechnej, w którym zaraz po wyzwoleniu zorganizował Gminne Koedukacyjne Gimnazjum Spółdzielczo-Handlowe, przekształcone później w gimnazjum państwowe.

25 września 1965 wbudowano akt erekcyjny (dokument rozpoczynający w uroczysty sposób budowę, inicjatywę przedsięwzięcia, założenia szkoły  podstawowej nr 104  -  Pomnika Tysiąclecia Państwa Polskiego.

Szkołę projektowała inżynier Zofia Fafius.

Dnia 28 października 1966 roku odbyła się uroczystość otwarcia Szkoły Podstawowej nr 104 Pomnika Tysiąclecia Państwa Polskiego. Natomiast we wrześniu 1973 roku zostało otwarte przedszkole.

Dnia 29 października 1986 roku nadano naszej szkole imię Macieja Rataja. Od tej pory pełna nazwa szkoły brzmiała:                                                                                         Szkoła Podstawowa nr 104 im. Macieja Rataja.

W 1991 roku w kościele św. Elżbiety  został poświęcony sztandar szkoły.

W 1996 roku miało miejsce dużo ważnych wydarzeń, np:

-  uruchomienie pracowni informatycznej 

- 10-lecie nadania imienia Macieja Rataja naszej szkole, podczas  którego goście ufundowali: nowy komputer, pierwszy w szkole faks, drukarkę i postument z popiersiem patrona.

Od 1 września 2004 roku P 223 i SP 104 im. Macieja Rataja połączyły się w ZESPÓŁ i przyjęły nazwę:                                                        Zespół Szkolno-Przedszkolny nr 3.

W 2006 obchodziliśmy 20- lecie nadania szkole podstawowej imienia Maciej Rataja.

           Jesteśmy bardzo aktywną szkołą, bierzemy udział w różnych konkursach przedmiotowych, zawodach sportowych, prezentacjach, konkursach recytatorskich  oraz organizujemy apele. W szkole corocznie odbywa się również lato i zima w mieście.